Groene Gezonde Bedrijventerreinen Estafette - Haarlem

‘Sturende bedrijventerreinen – ruimte maken voor transities’ is hét thema van het 19e BT Event op donderdag 14 november in De Fabrique in Utrecht. Want naast een faciliterende rol door het accommoderen van ruimtevragen, hebben de 3800 bedrijventerreinen in Nederland als vitale infrastructuur per definitie een sturende impact op de wereld van morgen. Door te kiezen welke ruimtevragen je wel of niet accommodeert, welke activiteiten je wáár accommodeert, welke circulaire stromen je mogelijk maakt, hoe je ruimte biedt aan opwek en opslag van energie en hoe je een vruchtbare bodem legt voor innovatieclusters, kun je transities helpen versnellen. De ruimte en activiteiten op bedrijventerreinen hebben daarin een cruciale rol.  Het borgen van ruimte voor stadsverzorgende (circulaire) bedrijvigheid en praktische banen in de nabijheid van bevolkingsconcentraties, is een nadrukkelijk doel van gemeenten die bij gronduitgifte steeds vaker op maatschappelijke waardecreatie sturen.  Waar ruimte en grond al zijn vergeven, willen overheden – zo goed en kwaad als het gaat – regie terugpakken op bedrijventerreinen. Creatief omgaan met bestaande/beschikbare ruimte door beter benutten, intensiveren, stapelen en mixen vergroot zowel de maatschappelijke als economische output. Op nationaal niveau ontstaat – gevoed vanuit meervoudige schaarste – een nieuw paradigma van ‘keuzes maken’. Selectieve groei en het mogelijk afschalen van economische sectoren die veel ruimte vragen, maar een beperkte economische en maatschappelijke waarde genereren, zijn geen taboes meer. Tegelijk dringt het besef door dat bepaalde sectoren door digitale en circulaire transities juist méér ruimte nodig hebben. Denk daarbij aan grootschalige (data)logistiek, en de opslag/verwerking van reststromen. Deze relatief nieuwe ruimtevragers moeten zo goed mogelijk worden ingepast. Zowel fysiek-ruimtelijk, als binnen een duurzaam economisch-ruimtelijk systeem. Op het BT Event in Utrecht gaan we, samen met onze partners Provincie Utrecht, Gemeente Utrecht, Gemeente Amersfoort en de NV OMU, aan de slag met de sturende rol die bedrijventerreinen kunnen oppakken. Met een duidelijke focus op processen, praktische oplossingen, financierbaarheid en uitvoerbaarheid. HOUD DE CONGRESSITE IN DE GATEN VOOR MEER INFO.  

Namens het programma Mooi Nederland is een handreiking gepresenteerd voor het clusteren van grootschalige bedrijfsvestigingen. De handreiking noemt acht kernopgaven, met oplossingen en voorbeelden. Het is bedoeld voor gemeenten, provincies, ontwikkelaars en bedrijven.  De handreiking focust zich op grootschalige bedrijfsvestigingen met een omvang van meer dan 5 hectare. Het biedt inspiratie en concrete ideeën voor de ontwikkeling en transformatie van clusters. Aan de hand van acht kernopgaven biedt de handreiking oplossingen: Multimodale bereikbaarheid Multimodale bereikbaarheid is belangrijk om grote verkeersstromen niet te laten botsen én om werknemers te stimuleren naar de terreinen te reizen met ov of fietsen. Dit is mogelijk door parkeervoorzieningen gestapeld en geclusterd te organiseren. Daardoor kan ruimte worden gewonnen voor verdichting en vergroening van het bedrijventerrein.     Inpassing stedelijke context Geclusterde bedrijfsvestigingen vormen vaak een afgesloten geheel vergeleken met de omgeving. Om dit beter te integreren is het bijvoorbeeld belangrijk om karakteristieke zichtlijnen en landschappelijke structuren te behouden. Om de cultuurhistorische identiteit te behouden, moet bestaand erfgoed respectvol worden geïntegreerd.   Verblijfskwaliteit en gezondheid De kwaliteit van de buitenruimte is op veel terreinen ondermaats, met weinig ruimte voor voetgangers, fietsers, beweging en ontmoeting. Belangrijk is het daarom om te ontwerpen op menselijke maat, met ruimte voor langzaam verkeer, het integreren van ontmoetingsplekken in de openbare ruimte en het uitbreiden van het recreatieve netwerk.   Circulariteit, duurzaam en energietransitie  Op veel terreinen is nu nog onvoldoende ruimte voor een duurzame en circulaire economie. Daarom moet er voldoende ruimte worden gereserveerd voor de op- en overslag van materialen.   Ruimtegebrek: boven- en ondergrond Terreinen worden nu met een lage dichtheid ontwikkelt. Meervoudig ruimtegebruik moet boven- en ondergronds het uitgangspunt worden. Infrastructuur, zoals kabels en leidingen moeten compact ondergronds worden aangelegd.  Ook is het nodig om functies verticaal te stapelen en faciliteiten te delen.   Veranderende ruimtevraag  De ruimtevraag verandert: logistieke vestigingen, waterstoffabrieken of materialenhubs vragen meer ruimte, maar dit ontbreekt nog op terreinen. Het is daarom belang om bij aanvang deze (toekomstige) ruimtevraag goed in beeld te hebben. Het zorgen voor overmaat en behouden van schuifruimte wordt sterk aanbevolen.   Klimaatadaptatie  Door de gevolgen van klimaatverandering staan vooral bestaande bedrijventerreinen een grote verduurzamingsopgave te wachten. Daarom is het belangrijk om een water- en bodem sturend ontwerp te hanteren.  Voorbeelden zijn: het beter afvoeren van water, creëren van koelteplekken en het inkorten van afstanden tot groene plekken.   Natuurinclusiviteit De Nederlandse biodiversiteit kent een achteruitgang. Daarom is het belangrijk om de bestaande ecologische netwerken en habitats te beschermen, en waar mogelijk te versterken. Voor nieuwe terreinen is het belangrijk om te werken aan een gezonde bodemkwaliteit en om het bestaande groen zoveel mogelijk te behouden. Het programma Mooi Nederland is een programma van het Rijk dat zich inzet voor ruimtelijke kwaliteit. De aangesloten deskundigen werken aan een gedeeld beeld van de toekomst van ons land en regelt nieuwe concepten voor de inrichting van gebieden. De handreiking is opgesteld voor alle gebieden die nog aan de slag gaan met de opgaven rondom grootschalige bedrijfsvestigingen. De handreiking geeft ook uitwerking aan de landelijke beleidslijn Grip op grootschalige bedrijfsvestigingen, dat streeft naar een duurzaam en economisch verantwoord vestigingsbeleid voor grote bedrijfsvestigingen. De aanbevelingen en conclusies van de handreiking worden opgenomen in de nog op te stellen Nota Ruimte.  Lees het artikel ook op Stadszaken.nl.   Beeld: Distributiecentrum van Jumbo in Drenthe. Fotocredit: Remke Luitjes / iStock.com

De provincie Noord-Brabant gaat haar schouders zetten onder de hoognodige vergroening en het klimaatbestendig maken van bedrijventerreinen. Gedeputeerde Stijn Smeulders van de provincie ondertekende samen met Fred Schoorl, bestuurslid van Werklandschappen van de Toekomst hiervoor de zogenoemde Green Deal. Dit is een intentieverklaring waarin beide partijen aangeven de komende tien jaar samen te werken aan de overgang naar toekomstbestendige bedrijventerreinen. Dat de 4.000 bedrijventerreinen die ons land telt op de schop gaan is hard nodig. Slechts 1 procent van de 100.000 hectare aan bedrijventerreinen in Nederland bestaat nu uit natuur. In Noord-Brabant liggen ruim 600 van deze grijze, versteende werkomgevingen en maar liefst 38 procent van de bevolking werkt op zo’n ongezonde en weinig inspirerende locatie. De gedateerde terreinen kampen op zomerse dagen veelvuldig met hittestress en bij heftige neerslag met forse wateroverlast, wat geregeld leidt tot schade aan gebouwen en wegen. Bomen en planten verkoelen, vangen water op en zuiveren de lucht. Het toekomstbestendig maken en vergroenen van bedrijventerreinen zorgt dan ook voor (psychisch) gezondere werknemers en biedt tevens grote kansen voor de biodiversiteit, die in ons land erg onder druk staat. Aanpak ‘Grote Oogst’ In Noord-Brabant leveren bedrijventerreinen een grote bijdrage aan de werkgelegenheid en innovatiekracht. Voor een toekomstbestendige Brabantse economie en een aantrekkelijk vestigingsklimaat is de omschakeling naar duurzame bedrijventerreinen een belangrijke voorwaarde. De uitdaging voor de provincie zit vooral in het vergroenen en verduurzamen van bestaande werklocaties. Om die reden is in 2021 in Noord-Brabant gestart met de aanpak ‘Grote Oogst’, die erop gericht is om op bedrijventerreinen waar de grootste winst te behalen valt samen met partners sneller te verduurzamen. De samenwerking met Werklandschappen van de Toekomst past hier goed bij. ‘Op bedrijventerreinen komen bijna alle uitdagingen van deze tijd bij elkaar. Als het gaat om klimaatadaptatie, hitte en warmte, maar ook over aantrekkelijk werkgeverschap, biodiversiteit, de energietransitie en innovatiekracht. Het is in ieders belang om daar goede oplossingen voor te vinden, zeker ook voor de ondernemers zelf,’ aldus gedeputeerde Stijn Smeulders. ‘We hopen dat deze nieuwe stap nog meer bedrijven en bedrijventerreinen aanmoedigt om na te denken over slimme oplossingen voor de toekomst en dat ze zich aanmelden om mee te doen.’ ‘Nieuw normaal’ Werklandschappen van de Toekomst is een brede coalitie, die met innovaties op diverse terreinen toewerkt naar toekomstgerichte, groene, gezonde en klimaatbestendige bedrijventerreinen in heel Nederland. In een groot onderzoeksprogramma werken we met vier zogenoemde ‘living labs’ en tien ambassadeursterreinen. Deze living labs fungeren als proeftuinen, waar bijvoorbeeld onderzoek wordt gedaan naar de koelende waarde van groene gevels en het effect van een groene werkomgeving op gezondheid en productiviteit van werknemers. Met deze lerende aanpak moeten uiteindelijk minimaal duizend bedrijventerreinen stappen zetten richting toekomstbestendige ‘werklandschappen’. Om deze transitie te versnellen wordt samengewerkt met provincies, gemeenten, waterschappen, bedrijven, ondernemersverenigingen, bedrijventerreinen zelf en andere stakeholders. Samen wordt gewerkt aan onderzoek, innovatie, opschaling en kennisdeling om uiteindelijk te komen tot een ‘nieuw normaal’. De werving voor living labs en ambassadeursterreinen in Noord-Brabant is nu gestart. Green Deals In maart vorig jaar tekende de provincie Zuid-Holland de eerste Green Deal. Noord-Brabant is de tweede provincie die de overeenkomst aangaat. Namens Werklandschappen van de Toekomst ondertekende bestuurslid Fred Schoorl de Green Deal met de provincie Noord-Brabant. ‘Noord-Brabant geeft als provincie met traditioneel veel bedrijvigheid het goede voorbeeld: samenwerken in Green Deals. Ons land werkt aan een toekomstbestendige economie, waarin ruimtelijke kwaliteit, biodiversiteit en brede welvaart ‘key’ zijn. Dat Noord-Brabant meedoet met onze gedeelde missie is dus heel waardevol. Juist op regionaal en lokaal niveau moet het gebeuren, precies dáár waar provincies als verbinder meerwaarde hebben. Koploper Noord-Brabant krijgt met deze Green Deal cofinanciering, en het vestigings- en werkklimaat maken een stap naar een duurzame toekomst. De kracht van Brabant zit in samenwerken, en precies dat is nodig. Samen komen we verder.’ Foto: Gedeputeerde Stijn Smeulders en bestuurslid Fred Schoorl van Stichting Werklandschappen van de Toekomst bekrachtigen de Green Deal met een stevige handdruk | Bron: @Fotoburo Bolsius